English
Ngày 4/9/2025, Harvard University ghi nhận một chiến thắng pháp lý quan trọng khi Tòa án Liên bang Mỹ ra lệnh chính quyền Trump khôi phục hơn 2,6 tỷ USD ngân sách nghiên cứu liên bang đã bị đóng băng. Thẩm phán Allison Burroughs, tại Boston, kết luận rằng các quyết định cắt ngân sách này mang động cơ chính trị và vi phạm quyền hiến định của trường đại học.
Cuộc chiến pháp lý căng thẳng
Mâu thuẫn bắt đầu từ tháng 4/2025, khi chính quyền đóng băng 2,2 tỷ USD từ các khoản tài trợ nghiên cứu đang diễn ra và 60 triệu USD từ các hợp đồng, khiến Harvard mất đi một trong những nguồn tài trợ quan trọng nhất. Nhà Trắng còn đe dọa tước bỏ trạng thái miễn thuế và chứng nhận cho phép trường tiếp nhận sinh viên quốc tế.
Trước tình hình này, Harvard đã khởi kiện vào tháng 5, lập luận rằng các hành động của chính quyền mang động cơ chính trị và đe dọa các nghiên cứu quan trọng. Nhiều dự án nghiên cứu về bệnh Alzheimer, nghiện opioid, sức khỏe tâm thần và chứng mất trí đã bị gián đoạn, buộc các nhà khoa học phải sa thải nhân sự và hoãn thí nghiệm.
Trong phản ứng khẩn cấp, Chủ tịch Harvard Alan Garber thông báo trường sẽ dùng 250 triệu USD từ quỹ tài sản để duy trì các nghiên cứu thiết yếu và tự nguyện cắt giảm 25% lương của mình. Tuy nhiên, các giảng viên và quản trị viên cảnh báo rằng việc đóng băng ngân sách là không bền vững và có thể gây tổn hại lâu dài cho vị thế nghiên cứu khoa học của Mỹ.
Quyết định của Tòa án
Trong bản án dài 85 trang, Thẩm phán Burroughs khẳng định các hành động của chính quyền vi phạm Tu chính án thứ nhất, Đạo luật Thủ tục Hành chính và Điều VI của Đạo luật Dân quyền. Bà nhấn mạnh rằng không có cơ sở pháp lý hợp pháp nào để liên kết ngân sách liên bang của Harvard với cáo buộc về nạn phân biệt Do Thái trên campus, cáo buộc mà tòa nhận định chỉ là “vỏ bọc cho biện pháp trả đũa chính trị”.
“Chính phủ liên bang không thể dùng hàng tỷ USD ngân sách nghiên cứu như một công cụ để cưỡng ép sự tuân thủ về ý thức hệ,” Thẩm phán Burroughs viết, theo Associated Press.
Hướng đi tiếp theo
Chính quyền Trump ngay lập tức thông báo sẽ kháng cáo quyết định, mở ra một cuộc chiến pháp lý kéo dài, có thể ảnh hưởng không chỉ đến tài chính của Harvard mà còn đến giới hạn quyền lực tổng thống đối với các nghiên cứu được tài trợ liên bang.
Hiện tại, quyết định này được xem là chiến thắng cho tự do học thuật. Harvard cho biết trong một tuyên bố: “Phán quyết này khẳng định nguyên tắc rằng các trường đại học phải là trung tâm tri thức độc lập, không bị can thiệp chính trị.”
Ý nghĩa rộng hơn
Vụ kiện thu hút sự chú ý trên toàn quốc vì ảnh hưởng tiềm tàng đến giáo dục đại học. Các trường khác như MIT, Stanford và Yale cũng theo dõi chặt chẽ, lo ngại rằng họ có thể gặp nguy cơ cắt ngân sách nếu không tuân theo yêu cầu liên bang.
Ngoài lĩnh vực học thuật, phán quyết này có thể định hình lại các cuộc tranh luận về cân bằng giữa giám sát chính phủ và tự chủ đại học, cũng như việc sử dụng ngân sách liên bang làm công cụ trong các tranh chấp chính trị.
Mặc dù Harvard ăn mừng chiến thắng pháp lý, nhưng với khả năng kháng cáo, thời gian và việc khôi phục toàn bộ ngân sách vẫn chưa rõ ràng. Đối với các nhà nghiên cứu và sinh viên, hy vọng là nguồn tài trợ sẽ sớm được giải phóng để dự án bị gián đoạn có thể tiếp tục.
Bạn quan tâm du học Mỹ và học bổng quốc tế?
Hãy theo dõi Việt Nam Hiếu Học để cập nhật tin tức du học, các cơ hội học bổng, và hướng dẫn chi tiết về việc ứng tuyển vào các trường đại học hàng đầu như Harvard, MIT, Stanford…
